Kunnen reflecteren over de ideale samenleving in de directe omgeving (school, buurt en gemeente)

Kunnen reflecteren over de ideale samenleving (nationaal)

Kunnen reflecteren over de ideale samenleving (regionaal en internationaal)

Kunnen reflecteren over de mate waarin engagement op lokaal vlak een rol speelt in de persoonlijke zingeving

Kunnen reflecteren over de mate waarin engagement op regionaal of nationaal vlak een rol speelt in de persoonlijke zingeving

Kunnen reflecteren over de mate waarin engagement op internationaal of mondiaal vlak een rol speelt in de persoonlijke zingeving

Kunnen reflecteren over de ideale samenleving in de directe omgeving (school, buurt en gemeente)

Kunnen reflecteren over de ideale samenleving (nationaal)

Kunnen reflecteren over de ideale samenleving (regionaal en internationaal)

Kunnen reflecteren over de mate waarin engagement op lokaal vlak een rol speelt in de persoonlijke zingeving

Kunnen reflecteren over de mate waarin engagement op regionaal of nationaal vlak een rol speelt in de persoonlijke zingeving

Kunnen reflecteren over de mate waarin engagement op internationaal of mondiaal vlak een rol speelt in de persoonlijke zingeving

Kunnen reflecteren over de ideale samenleving in de directe omgeving (school, buurt en gemeente)

Kunnen reflecteren over de ideale samenleving (nationaal)

Kunnen reflecteren over de ideale samenleving (regionaal en internationaal)

Kunnen reflecteren over de mate waarin engagement op lokaal vlak een rol speelt in de persoonlijke zingeving

Kunnen reflecteren over de mate waarin engagement op regionaal of nationaal vlak een rol speelt in de persoonlijke zingeving

Kunnen reflecteren over de mate waarin engagement op internationaal of mondiaal vlak een rol speelt in de persoonlijke zingeving

Kunnen reflecteren over de ideale samenleving in de directe omgeving (school, gemeenschap, buurt en gemeente)

Kunnen reflecteren over de mate waarin engagement op lokaal, nationaal, internationaal of mondiaal vlak een rol speelt in de persoonlijke zingeving

Kunnen elementen (zie begrippenlijst) van levensbeschouwingen presenteren en vergelijken met vrijzinnig humanistische waarden en met de eigen persoonlijke overtuiging. Voorbeelden:

• (focus op) boekgodsdiensten
•  keuze NCZ of godsdienst 
• overgangsrituelen
•  …

Maken actief en interactief kennis met elementen van levensbeschouwingen en kunnen deze vergelijken met vrijzinnig humanistische waarden, de eigen levensbeschouwelijke overtuiging. Voorbeelden:

• (focus op) Oosterse religies en levensbeschouwingen
• maatschappijbeeld
• …

Kunnen elementen van levensbeschouwingen beschrijven, analyseren en kritisch onderzoeken

Kunnen andere levensbeschouwingen diepgaand vergelijken met het vrijzinnig humanisme. Voorbeelden:

• (focus op) natuurreligies of vormen van animisme 
• interne diversiteit
• …

Kunnen elementen (zie begrippenlijst) van levensbeschouwingen presenteren en vergelijken met vrijzinnig humanistische waarden en met de eigen persoonlijke overtuiging. Voorbeelden:

• (focus op) boekgodsdiensten
• keuze NCZ of godsdienst 
• overgangsrituelen
• .…

Maken actief en interactief kennis met elementen van levensbeschouwingen en kunnen deze vergelijken met vrijzinnig humanistische waarden, de eigen levensbeschouwelijke overtuiging. Voorbeelden:

• (focus op) Oosterse religies en levensbeschouwingen
• maatschappijbeeld
• …

Kunnen elementen van levensbeschouwingen beschrijven en kritisch onderzoeken

Kunnen andere levensbeschouwingen diepgaand vergelijken met het vrijzinnig humanisme. Voorbeelden:

• (focus op) natuurreligies of vormen van animisme 
• interne diversiteit
• …

Kunnen elementen (zie begrippenlijst) van levensbeschouwingen presenteren en vergelijken met vrijzinnig humanistische waarden en met de eigen persoonlijke overtuiging. Voorbeelden:

• (focus op) boekgodsdiensten
• keuze NCZ of godsdienst 
• overgangsrituelen
• .…

Maken actief en interactief kennis met elementen van levensbeschouwingen en kunnen deze vergelijken met vrijzinnig humanistische waarden, de eigen levensbeschouwelijke overtuiging. Voorbeelden:

• (focus op) Oosterse religies en levensbeschouwingen
• maatschappijbeeld
• …

Kunnen elementen van levensbeschouwingen beschrijven en kritisch onderzoeken

Kunnen andere levensbeschouwingen diepgaand vergelijken met het vrijzinnig humanisme. Voorbeelden:

• (focus op) natuurreligies of vormen van animisme 
• interne diversiteit
• …

Kunnen elementen van de eigen cultuur en levensbeschouwing presenteren

‍

Maken actief en interactief kennis met elementen van levensbeschouwingen en kunnen deze vergelijken met vrijzinnig humanistische waarden en de eigen levensbeschouwelijke overtuiging

Kunnen elementen van levensbeschouwingen beschrijven en onderzoeken

Kunnen waarden en deugden herkennen in levensbeschouwelijke teksten, verhalen, praktijken en kunstwerken. Voorbeelden:

• opvoeding, rolpatronen
• voeding 
• sociale werken
• …

Kunnen morele oordeelsvorming herkennen in levensbeschouwelijke teksten, verhalen, praktijken en kunstwerken. Voorbeelden:

• morele voorschriften
• seks voor het huwelijk
• geld geven aan goede doelen 
• …

Kunnen morele oordeelsvorming kritisch analyseren in levensbeschouwelijke teksten, verhalen, praktijken en kunstwerken. Voorbeelden:

• omgang met natuurlijke hulpbronnen
• ontstaan van het leven
• …

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke thema’s de respectievelijke posities herkennen, met aandacht voor stereotypering en vooroordelen 

• levensbeschouwelijke kentekens
• … 

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke thema’s de respectievelijke posities beschrijven en analyseren met aandacht voor stereotypering en vooroordelen

• seksualiteit
• abortus
• …

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke debatten de respectievelijke posities aangeven en analyseren, met aandacht voor stereotypering en vooroordelen. Voorbeelden:

• euthanasie en zelfdoding
• vrijheid van meningsuiting
• …

Kunnen waarden en deugden herkennen in levensbeschouwelijke teksten, verhalen, praktijken en kunstwerken. Voorbeelden:

• opvoeding, rolpatronen
• voeding 
• sociale werken
•  …

Kunnen morele oordeelsvorming herkennen in levensbeschouwelijke teksten, verhalen, praktijken en kunstwerken. Voorbeelden:

• morele voorschriften
• seks voor het huwelijk
• geld geven aan goede doelen 
• …

Kunnen morele oordeelsvorming kritisch analyseren in levensbeschouwelijke teksten, verhalen, praktijken en kunstwerken. Voorbeelden:

• omgang met natuurlijke hulpbronnen
• ontstaan van het leven
• …

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke thema’s de respectievelijke posities herkennen, met aandacht voor stereotypering en vooroordelen 

• levensbeschouwelijke kentekens
• … 

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke thema’s de respectievelijke posities beschrijven met aandacht voor stereotypering en vooroordelen

• seksualiteit
• abortus
• …

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke debatten de respectievelijke posities aangeven en analyseren, met aandacht voor stereotypering en vooroordelen. Voorbeelden:

• euthanasie en zelfdoding
• vrijheid van meningsuiting
• …

Kunnen waarden en deugden herkennen in levensbeschouwelijke teksten, verhalen, praktijken en kunstwerken. Voorbeelden:

• opvoeding, rolpatronen
• voeding 
• sociale werken
•  …

Kunnen morele oordeelsvorming herkennen in levensbeschouwelijke teksten, verhalen, praktijken en kunstwerken. Voorbeelden:

• morele voorschriften
• seks voor het huwelijk
• geld geven aan goede doelen 
• …

Kunnen morele oordeelsvorming kritisch analyseren in levensbeschouwelijke teksten, verhalen, praktijken en kunstwerken. Voorbeelden:

• omgang met natuurlijke hulpbronnen
• ontstaan van het leven
• …

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke thema’s de respectievelijke posities herkennen, met aandacht voor stereotypering en vooroordelen 

• levensbeschouwelijke kentekens
• … 

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke thema’s de respectievelijke posities beschrijven met aandacht voor stereotypering en vooroordelen

• seksualiteit
• abortus
• …

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke debatten de respectievelijke posities aangeven en analyseren, met aandacht voor stereotypering en vooroordelen. Voorbeelden:

• euthanasie en zelfdoding
• vrijheid van meningsuiting
• …

Kunnen waarden en deugden herkennen in levensbeschouwelijke teksten, verhalen, praktijken en kunstwerken. Voorbeelden:

-   opvoeding, rolpatronen

-   voeding

-   sociale werken

-   morele voorschriften

-   geld geven aan goed doelen

-   seks voor het huwelijk

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke thema’s de respectievelijke posities herkennen

- levensbeschouwelijke kentekens

- …

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke thema’s de respectievelijke posities beschrijven

- seksualiteit

- abortus- …

Kunnen in actuele levensbeschouwelijke debatten de respectievelijke posities aangeven en analyseren

- euthanasie en zelfdoding

- vrijheid van meningsuiting

- …

Kunnen voorbeelden van (in)tolerantie herkennen en geven in de verschillende levensbeschouwingen

Kunnen secularisme, scheiding van kerk en staat en (grenzen van) tolerantie herkennen en uitleggen

Kunnen verschillende vormen van secularisme en neutraliteit onderscheiden en vergelijken 

Voorbeelden:

• actief pluralisme
• strikte neutraliteit
• laïciteit
• staatsgodsdienst
• …

Kunnen zowel de verbindende als de destructieve krachten van levensbeschouwingen benoemen.

Voorbeelden:

• samenhorigheid, verbondenheid
• misbruik, dwang
• sekten
• …

Kunnen zowel verbindende als destructieve krachten van levensbeschouwingen beargumenteerd illustreren.

Voorbeelden: 

• verzuiling 
• levensbeschouwelijke segregatie
• …

Kunnen de interlevensbeschouwelijke dialoog benutten als potentiële dam tegen  religieus fanatisme/extremisme

Voorbeeld:

• regels van een empathische dialoog samen opstellen
• aantonen dat humanisme ook bij gelovigen kan bestaan
• aantonen dat binnen een levensbeschouwing verschillen bestaan
• onderzoeken wat we gemeenschappelijk hebben
• …

Kunnen voorbeelden van (in)tolerantie herkennen en geven in de verschillende levensbeschouwingen

Kunnen secularisme, scheiding van kerk en staat en (grenzen van) tolerantie herkennen

Kunnen verschillende vormen van secularisme en neutraliteit onderscheiden 

Voorbeelden:

• actief pluralisme
• strikte neutraliteit
• laïciteit
• staatsgodsdienst
• …

Kunnen zowel de verbindende als de destructieve krachten van levensbeschouwingen benoemen.

Voorbeelden:

• samenhorigheid, verbondenheid
• misbruik, dwang
• sekten
• …

Kunnen zowel verbindende als destructieve krachten van levensbeschouwingen beargumenteerd illustreren.

Voorbeelden: 

• verzuiling 
• levensbeschouwelijke segregatie
• …

Kunnen de interlevensbeschouwelijke dialoog benutten als potentiële dam tegen  religieus fanatisme/extremisme

Voorbeeld:

• regels van een empathische dialoog samen opstellen
• aantonen dat humanisme ook bij gelovigen kan bestaan
• aantonen dat binnen een levensbeschouwing verschillen bestaan
• onderzoeken wat we gemeenschappelijk hebben
• …

Kunnen voorbeelden van (in)tolerantie herkennen en geven in de verschillende levensbeschouwingen

Kunnen secularisme, scheiding van kerk en staat en (grenzen van) tolerantie herkennen 

Kunnen verschillende vormen van secularisme en neutraliteit onderscheiden 

Voorbeelden:

• actief pluralisme
• strikte neutraliteit
• laïciteit
• staatsgodsdienst
• …

Kunnen zowel de verbindende als de destructieve krachten van levensbeschouwingen benoemen.

Voorbeelden:

• samenhorigheid, verbondenheid
• misbruik, dwang
• sekten
• …

Kunnen zowel verbindende als destructieve krachten van levensbeschouwingen beargumenteerd illustreren.

Voorbeelden: 

• verzuiling 
• levensbeschouwelijke segregatie
• …

Kunnen de interlevensbeschouwelijke dialoog benutten als potentiële dam tegen  religieus fanatisme/extremisme

Voorbeeld:

• regels van een empathische dialoog samen opstellen
• aantonen dat humanisme ook bij gelovigen kan bestaan
• aantonen dat binnen een levensbeschouwing verschillen bestaan
• onderzoeken wat we gemeenschappelijk hebben
• …

Kunnen voorbeelden van (in)tolerantie herkennen en geven in de verschillende levensbeschouwingen

Kunnen verbindende krachten van levensbeschouwingen benoemen

Voorbeelden:

- samenhorigheid, verbondenheid

- …

Kunnen verbindende krachten van levensbeschouwingen illustreren

Kunnen de interlevensbeschouwelijke gesprekken benutten als potentiële dam tegen  religieus fanatisme/extremisme

Voorbeeld:

- regels van een empathische dialoog samen opstellen

- aantonen dat humanisme ook bij gelovigen kan bestaan

- aantonen dat binnen een levensbeschouwing verschillen bestaan

- onderzoeken wat we gemeenschappelijk hebben

- …

Kunnen tijdens een ILC/ILD een open houding aannemen

Kunnen tijdens een ILC/ILD verbindend communiceren

Kunnen tijdens een ILD op een respectvolle manier bewust filosofische vragen inbrengen

Kunnen een ILC-project helpen uitvoeren

Kunnen een ILC-project helpen uitvoeren

Kunnen een ILC/ILD-project uitwerken en uitvoeren

Kunnen tijdens een ILC/ILD een open houding aannemen 

Kunnen tijdens een ILC/ILD verbindend communiceren

Kunnen tijdens een ILD op een respectvolle manier bewust filosofische vragen inbrengen

Kunnen een ILC-project helpen uitvoeren 

Kunnen een ILC-project helpen uitvoeren

Kunnen een ILC/ILD-project uitwerken en uitvoeren

Kunnen tijdens een ILC/ILD een open houding aannemen 

Kunnen tijdens een ILC/ILD verbindend communiceren

Kunnen tijdens een ILD op een respectvolle manier bewust filosofische vragen inbrengen

Kunnen een ILC-project helpen uitvoeren 

Kunnen een ILC-project helpen uitvoeren

Kunnen een ILC/ILD-project uitwerken en uitvoeren

Kunnen tijdens een ILC een open houding aannemen

Kunnen tijdens een ILC verbindend communiceren

Kunnen tijdens een ILC op een respectvolle manier bewust filosofische vragen inbrengen

Kunnen een schoolproject helpen uitvoeren

Kunnen een ILC-project helpen uitvoeren

Kunnen een ILC-project helpen uitwerken en uitvoeren

Kunnen verwoorden waarover zij zich verwonderen

Kunnen verschillende perspectieven op geluk onderzoeken

Kunnen verschillende perspectieven van zingeving onderzoeken

‍

Kunnen de kracht van bewijs voor bovennatuurlijke gebeurtenissen kritisch beoordelen

Kunnen godsbewijzen en intelligent design kritisch beoordelen

Kunnen verklaringen van religie kritisch beoordelen

Kunnen verwoorden waarover zij zich verwonderen

Kunnen verschillende perspectieven op geluk onderzoeken

Kunnen verschillende perspectieven van zingeving onderzoeken

Kunnen een mening formuleren over bijgeloof 

Kunnen een mening beargumenteren over (vormen van) godsgeloof

Kunnen een mening beargumenteren over intelligent design

‍

Kunnen verwoorden waarover zij zich verwonderen

Kunnen verschillende perspectieven op geluk onderzoeken

Kunnen verschillende perspectieven van zingeving onderzoeken

‍

Kunnen de kracht van bewijs voor bovennatuurlijke gebeurtenissen kritisch beoordelen

Kunnen godsbewijzen en intelligent design kritisch beoordelen

Kunnen verklaringen van religie kritisch beoordelen

Kunnen verwoorden waarover zij zich verwonderen

Kunnen verschillende perspectieven op geluk onderzoeken

Kunnen verschillende perspectieven van zingeving onderzoeken

Kunnen een mening formuleren over geloof/bijgeloof

Kunnen een mening beargumenteren over (vormen van) godsgeloof

Kunnen hun rechten benoemen

• (economische en sociale) kinderrechten
• kindermishandeling
• kinderarbeid
• …

Kunnen hun rechten benoemen

• (economische en sociale) mensenrechten
• vrije tijd kost geld (commercialisering van de vrije tijd)
• mensenhandel en topsport
• …

Kunnen hun rechten benoemen en kritisch evalueren

• economische grondrechten
• arbeidsverdeling man en vrouw (zorg/week)
• het glazen plafond
• modern slavery (huishoudhulp)
• …

Kunnen de eigen leefwereld aftoetsen aan deze rechten

• mijn budget
• reclame en beïnvloeding
• influencers
• …

Kunnen de keuze voor een vakantiejob, of hun studierichting, sociaaleconomisch duiden

• nadenken over zin van arbeid
• nadenken over beperkingen van arbeid
• vrijwilligerswerk
• …

Kunnen hun voorkeur voor een (studenten)job en/of studie sociaaleconomisch beargumenteren

• work/life balance
• economische versus maatschappelijke relevantie van een job
• …
  

Kunnen hun rechten benoemen

• (economische en sociale) kinderrechten
• kindermishandeling
• kinderarbeid
• …

Kunnen hun rechten benoemen

• (economische en sociale) mensenrechten
• vrije tijd kost geld (commercialisering van de vrije tijd)
• mensenhandel en topsport
• …

Kunnen hun rechten benoemen en kritisch evalueren

• economische grondrechten
• arbeidsverdeling man en vrouw (zorg/week)
• het glazen plafond
• modern slavery (huishoudhulp)
• …

Kunnen de eigen leefwereld aftoetsen aan deze rechten

• mijn budget
• reclame en beïnvloeding
• influencers
• …

Kunnen de keuze voor een vakantiejob, of hun studierichting, sociaaleconomisch duiden

• nadenken over zin van arbeid
• nadenken over beperkingen van arbeid
• vrijwilligerswerk
• …

Kunnen hun voorkeur voor een (studenten)job en/of studie sociaaleconomisch beargumenteren

• work/life balance
• economische versus maatschappelijke relevantie van een job
• …

Kunnen hun rechten benoemen

• (economische en sociale) kinderrechten
• kindermishandeling
• kinderarbeid
• …

Kunnen hun rechten benoemen

• (economische en sociale) mensenrechten
• vrije tijd kost geld (commercialisering van de vrije tijd)
• mensenhandel en topsport
• …

Kunnen hun rechten benoemen en kritisch evalueren

• economische grondrechten
• arbeidsverdeling man en vrouw (zorg/week)
• het glazen plafond
• modern slavery (huishoudhulp)
• …

Kunnen de eigen leefwereld aftoetsen aan deze rechten

• mijn budget
• reclame en beïnvloeding
• influencers
• …

Kunnen de keuze voor een vakantiejob, of hun studierichting, sociaaleconomisch duiden

• nadenken over zin van arbeid
• nadenken over beperkingen van arbeid
• vrijwilligerswerk
• …

Kunnen hun voorkeur voor een (studenten)job en/of studie sociaaleconomisch beargumenteren

• work/life balance
• economische versus maatschappelijke relevantie van een job
• …

Kunnen kennis delen rond

- (economische en sociale) kinderrechten

- kindermishandeling

- kinderarbeid

- …

Kunnen hun rechten benoemen

- (economische en sociale) mensenrechten

- vrije tijd kost geld (commercialisering van de vrije tijd)

- mensenhandel en topsport

- …

Kunnen hun rechten benoemen en kritisch evalueren

- economische grondrechten

- arbeidsverdeling man en vrouw (zorg/week)

- het glazen plafond

- modern slavery (huishoudhulp)

- …

Kunnen sociale en economische rechten aantonen vanuit de eigen leefwereld

- een eigen budget

- reclame en beïnvloeding

- …

Kunnen de keuze voor een vakantiejob of hun studierichting duiden

- nadenken over zin van arbeid

- nadenken over beperkingen van arbeid

- vrijwilligerswerk

- …

Kunnen hun voorkeur voor een (studenten)job en/of studie beargumenteren

- work/life balance

- economische versus maatschappelijke relevantie van een job

- …

Kunnen ongelijkheid en schendingen van kinderrechten herkennen en analyseren

• recht op onderwijs
• recht op veilig en gezond leven
• recht op vrije tijd en bescherming tegen kinderarbeid 
• …

Kunnen in economische productketens ongelijkheid en schendingen van economische en sociale mensenrechten herkennen en analyseren

• arbeid en rechtvaardige omstandigheden, vakbond 
• vrijhandel
• vrije tijd, gezinsleven
• sociale zekerheid
• levensstandaard 
• …

‍

Kunnen globalisering of de expansie van het moderne wereld-systeem beoordelen a.d.h.v. economische en sociale rechten en alternatieve indexen van economische/maatschappelijke ontwikkeling benoemen

• nadenken over arbeidsproblemen (outsourcing, delokalisatie, protectionisme, monopolie vorming, braindrain …)
• donuteconomie 
• Human Development Index (HDI)
• …

‍

Kunnen in migratiestromen, de economische dimensie analyseren

• vluchtelingen (economische, politieke en ecologische)
• gedwongen migratie
• oorlogsindustrie 
• …

Kunnen op basis van een onderscheid tussen noodzakelijke en minder noodzakelijke behoeften de impact van (online) reclame kritisch beoordelen 

Kunnen een mening formuleren over (grenzen van) inkomen, eigendom, vermogen, erfenis, belastingparadijzen 

• basisinkomen
• maximum inkomen
• …

Kunnen het kapitalisme en alternatieve economische systemen beschrijven en  analyseren

• kenmerken van het neoliberalisme 
• deel- en ruileconomie
• TINA versus TAMARA
• …

Kunnen ongelijkheid en schendingen van kinderrechten herkennen 

• recht op onderwijs
• recht op veilig en gezond leven
• recht op vrije tijd en bescherming tegen kinderarbeid 
• …

Kunnen in economische productketens ongelijkheid en schendingen van economische en sociale mensenrechten herkennen 

• arbeid en rechtvaardige omstandigheden, vakbond 
• vrijhandel
• vrije tijd, gezinsleven
• sociale zekerheid
• levensstandaard 
• …

Kunnen globalisering of de expansie van het moderne wereld-systeem beoordelen a.d.h.v. economische en sociale rechten 

• nadenken over arbeidsproblemen (outsourcing, delokalisatie, protectionisme, monopolie vorming, braindrain …)
• donuteconomie 
• Human Development Index (HDI)
• …

Kunnen in migratiestromen, de economische dimensie herkennen 

• vluchtelingen (economische, politieke en ecologische)
• gedwongen migratie
• oorlogsindustrie 
• …

Kunnen op basis van een onderscheid tussen noodzakelijke en minder noodzakelijke behoeften de impact van (online) reclame kritisch beoordelen 

Kunnen een mening formuleren over (grenzen van) inkomen, eigendom, vermogen, erfenis, belastingparadijzen 

• basisinkomen
• maximum inkomen
• … 

Kunnen het kapitalisme en alternatieve economische systemen beschrijven en  analyseren

• kenmerken van het neoliberalisme 
• deel- en ruileconomie
• TINA versus TAMARA
• …

Kunnen ongelijkheid en schendingen van kinderrechten herkennen 

• recht op onderwijs
• recht op veilig en gezond leven
• recht op vrije tijd en bescherming tegen kinderarbeid 
• …

Kunnen in economische productketens ongelijkheid en schendingen van economische en sociale mensenrechten herkennen 

• arbeid en rechtvaardige omstandigheden, vakbond 
• vrijhandel
• vrije tijd, gezinsleven
• sociale zekerheid
• levensstandaard 
• …

Kunnen globalisering of de expansie van het moderne wereld-systeem beoordelen a.d.h.v. economische en sociale rechten 

• nadenken over arbeidsproblemen (outsourcing, delokalisatie, protectionisme, monopolie vorming, braindrain …)
• donuteconomie 
• Human Development Index (HDI)
• …

Kunnen in migratiestromen, de economische dimensie herkennen 

• vluchtelingen (economische, politieke en ecologische)
• gedwongen migratie
• oorlogsindustrie 
• …

Kunnen op basis van een onderscheid tussen noodzakelijke en minder noodzakelijke behoeften de impact van (online) reclame kritisch beoordelen 

Kunnen een mening formuleren over (grenzen van) inkomen, eigendom, vermogen, erfenis, belastingparadijzen 

• basisinkomen
• maximum inkomen
• …

‍

Kunnen het kapitalisme en alternatieve economische systemen beschrijven en  analyseren

• kenmerken van het neoliberalisme 
• deel- en ruileconomie
• TINA versus TAMARA
• …

‍

Kunnen ongelijkheid en schendingen van kinderrechten herkennen

- recht op onderwijs

- recht op veilig en gezond leven

- recht op vrije tijd en bescherming tegen kinderarbeid

- …

Kunnen ongelijkheid en schendingen van kinderrechten verwoorden

- recht op onderwijs

- recht op veilig en gezond leven

- recht op vrije tijd en bescherming tegen kinderarbeid

- …

Kunnen ongelijkheid en schendingen van kinderrechten beschrijven

- recht op onderwijs

- recht op veilig en gezond leven

- recht op vrije tijd en bescherming tegen kinderarbeid

- arbeid en rechtvaardige omstandigheden

-     vakbond

- vrijhandel

- vrije tijd, gezinsleven

- sociale zekerheid

- levensstandaard

- …

Kunnen in migratiestromen, de economische dimensie herkennen

- vluchtelingen (economische, politieke en ecologische)

- gedwongen migratie

- oorlogsindustrie

- …

Kunnen oplossingen voorstellen voor concrete schendingen van economische en/of sociale  kinderrechten

• Hoe kinderarbeid voorkomen?
• eerlijke en duurzame handel
• …

‍

Kunnen een mening formuleren over de ontwikkeling van de welvaartstaat en (scharniermomenten in) de geschiedenis van de arbeidersstrijd

• Sociale zekerheid
• collectieve arbeidsovereenkomsten
• ...

‍

Kunnen een voorkeur voor een of meer alternatieve economische stelsels beargumenteren 

• ruil- en deeleconomieën
• geplande economieën
• gemixte economieën
• …

Kunnen een mening formuleren over een bestaansminimum en- maximum 

• loon naar werken
• slapend rijk worden
• inkomensongelijkheid (cf. bedrijfsleiders van multinationals die vaak meer dan tientallen werknemers samen verdienen)
• …

Kunnen een mening formuleren over democratische economische spelregels

• basisinkomen
• herverdelingsmechanismes ter voorkoming van armoede
• rechtvaardigheid versus liefdadigheid
• bloeddiamanten of conflictgrondstoffen
• …

Kunnen voor- en nadelen van automatisering en digitalisering van arbeid, goederen en diensten bespreken  

• virtuele economie
• toekomst van ambachten
• gewijzigde verhouding werk en vrijetijd 
• A.I. en chatbots
• …

Kunnen oplossingen voorstellen voor concrete schendingen van economische en/of sociale  kinderrechten

• Hoe kinderarbeid voorkomen?
• eerlijke en duurzame handel
• …

Kunnen een mening formuleren over de ontwikkeling van de welvaartstaat en (scharniermomenten in) de geschiedenis van de arbeidersstrijd

• Sociale zekerheid
• collectieve arbeidsovereenkomsten
• ...

Kunnen een voorkeur voor een of meer alternatieve economische stelsels beargumenteren 

• ruil- en deeleconomieën
• geplande economieën
• gemixte economieën
• …

‍

Kunnen een mening formuleren over een bestaansminimum en- maximum 

• loon naar werken
• slapend rijk worden
• inkomensongelijkheid (cf. bedrijfsleiders van multinationals die vaak meer dan tientallen werknemers samen verdienen)
• …

Kunnen een mening formuleren over democratische economische spelregels

• basisinkomen
• herverdelingsmechanismes ter voorkoming van armoede
• rechtvaardigheid versus liefdadigheid
• bloeddiamanten of conflictgrondstoffen
• …

Kunnen voor- en nadelen van automatisering en digitalisering van arbeid, goederen en diensten bespreken  

• virtuele economie
• toekomst van ambachten
• gewijzigde verhouding werk en vrijetijd 
• A.I. en chatbots
• …

Kunnen oplossingen voorstellen voor concrete schendingen van economische en/of sociale  kinderrechten

• Hoe kinderarbeid voorkomen?
• eerlijke en duurzame handel
• …

Kunnen een mening formuleren over de ontwikkeling van de welvaartstaat en (scharniermomenten in) de geschiedenis van de arbeidersstrijd

• Sociale zekerheid
• collectieve arbeidsovereenkomsten
• ...

Kunnen een voorkeur voor een of meer alternatieve economische stelsels beargumenteren 

• ruil- en deeleconomieën
• geplande economieën
• gemixte economieën
• …

Kunnen een mening formuleren over een bestaansminimum en- maximum 

• loon naar werken
• slapend rijk worden
• inkomensongelijkheid (cf. bedrijfsleiders van multinationals die vaak meer dan tientallen werknemers samen verdienen)
• …

Kunnen een mening formuleren over democratische economische spelregels

• basisinkomen
• herverdelingsmechanismes ter voorkoming van armoede
• rechtvaardigheid versus liefdadigheid
• bloeddiamanten of conflictgrondstoffen
• …

Kunnen voor- en nadelen van automatisering en digitalisering van arbeid, goederen en diensten bespreken  

• virtuele economie
• toekomst van ambachten
• gewijzigde verhouding werk en vrijetijd 
• A.I. en chatbots
• …

Kunnen oplossingen voorstellen voor concrete schendingen van economische en/of sociale  kinderrechten

- Hoe kinderarbeid voorkomen?

- eerlijke en duurzame handel

- …

Kunnen een mening formuleren over de ontwikkeling van de welvaartstaat en (scharniermomenten in) de geschiedenis van de arbeidersstrijd

- Sociale zekerheid

- collectieve arbeidsovereenkomsten

- ...

Kunnen een voorkeur voor een of meer alternatieve economische stelsels beargumenteren

- ruil- en deeleconomieën

- geplande economieën

- gemixte economieën

- …

Kunnen een mening formuleren over een bestaansminimum en- maximum

- loon naar werken

- slapend rijk worden

- inkomensongelijkheid (cf. bedrijfsleiders van multinationals die vaak meer dan tientallen werknemers samen verdienen)

- …

Kunnen een mening formuleren over democratische economische spelregels

- basisinkomen

- herverdelingsmechanismes ter voorkoming van armoede

- rechtvaardigheid versus liefdadigheid

- bloeddiamanten of conflictgrondstoffen

- …

Kunnen voor- en nadelen van automatisering en digitalisering van arbeid, goederen en diensten bespreken  

- virtuele economie

- toekomst van ambachten

- gewijzigde verhouding werk en vrijetijd

- A.I. en chatbots

- …

Werken een concreet initiatief uit voor schendingen van economische of sociale kinderrechten in de buurt 

• lokaal winkelen  
• Fairtrade
• onderwijsproject 
• vrijwilligerswerk
• steun aan een organisatie
• …

Werken een concreet initiatief uit met respect voor economische of sociale rechten 

• geefpleinen
• onderwijsproject 
• vrijwilligerswerk
• steun aan een organisatie
• repaircafé
• …

Werken een alternatief economisch project uit, dat economische en sociale rechten respecteert en bevordert 

• consuminderen/consumeren
• ruilhandel
• Kringwinkel
• onderwijsproject
• vrijwilligerswerk
• steun aan een organisatie
• …

Werken een concreet initiatief uit voor schendingen van economische of sociale kinderrechten in de buurt 

• lokaal winkelen  
• Fairtrade
• onderwijsproject 
• vrijwilligerswerk
• steun aan een organisatie
• …

Werken een concreet initiatief uit met respect voor economische of sociale rechten 

• geefpleinen
• onderwijsproject 
• vrijwilligerswerk
• steun aan een organisatie
• ...

‍

Werken een alternatief economisch project uit, dat economische en sociale rechten respecteert en bevordert 

• consuminderen/consumeren
• ruilhandel
• Kringwinkel
• onderwijsproject
• vrijwilligerswerk
• steun aan een organisatie
• …

‍

Werken een concreet initiatief uit voor schendingen van economische of sociale kinderrechten in de buurt 

• lokaal winkelen  
• Fairtrade
• onderwijsproject 
• vrijwilligerswerk
• steun aan een organisatie
• …

Werken een concreet initiatief uit met respect voor economische of sociale rechten 

• geefpleinen
• onderwijsproject 
• vrijwilligerswerk
• steun aan een organisatie
• repaircafé
• …

Werken een alternatief economisch project uit, dat economische en sociale rechten respecteert en bevordert 

• consuminderen/consumeren
• ruilhandel
• Kringwinkel
• onderwijsproject
• vrijwilligerswerk
• steun aan een organisatie
• …

Werken een concreet initiatief uit voor schendingen van economische of sociale kinderrechten in de buurt

- lokaal winkelen  

- Fairtrade

- onderwijsproject

- vrijwilligerswerk

- steun aan een organisatie

- …

Werken een concreet initiatief uit met respect voor economische of sociale rechten

- geefpleinen

- onderwijsproject

- vrijwilligerswerk

- steun aan een organisatie

- repaircafé

- …

Werken een alternatief economisch project uit, dat economische en sociale rechten respecteert en bevordert

- consuminderen/consumeren

- ruilhandel

- Kringwinkel

- onderwijsproject

- vrijwilligerswerk, steun aan een organisatie

- …

Kunnen het belang van economische en sociale kinderrechten aangeven om een zinvol leven te leiden

Kunnen het belang van de economische en sociale rechten beargumenteren om een zinvol leven te leiden

Kunnen aangeven hoe een alternatieve economie zou bijdragen aan een meer zinvol leven

• wederkerigheid: eigen belang en algemeen belang
• essentiële economie (lokale tewerkstelling en productie)
• …
  

Kunnen de (im)materiële  waarde van dingen aangeven en toelichten

• geld als statussymbool
• …

Kunnen de (im)materiële  waarde van dingen beargumenteren

• Maakt geld gelukkig?
• Hoeveel geld maakt gelukkig? 
• …

Kunnen de (im)materiële  waarde van dingen kritisch bevragen 

• Is zuinigheid (sparen) een deugd? 
• Wat is gul zijn?
• Wat is spilzucht? 
• Een job als onderdeel van je levensplan?

Kunnen het belang van economische en sociale kinderrechten aangeven om een zinvol leven te leiden

Kunnen het belang van de economische en sociale rechten beargumenteren om een zinvol leven te leiden

Kunnen aangeven hoe een alternatieve economie zou bijdragen aan een meer zinvol leven

• wederkerigheid: eigen belang en algemeen belang
• essentiële economie (lokale tewerkstelling en productie)
• …

Kunnen de (im)materiële  waarde van dingen aangeven en toelichten

• geld als statussymbool
• …

Kunnen de (im)materiële  waarde van dingen beargumenteren

• Maakt geld gelukkig?
• Hoeveel geld maakt gelukkig? 
• …

Kunnen de (im)materiële  waarde van dingen kritisch bevragen 

• Is zuinigheid (sparen) een deugd? 
• Wat is gul zijn?
• Wat is spilzucht? 
• Een job als onderdeel van je levensplan?
•  …

Kunnen het belang van economische en sociale kinderrechten aangeven om een zinvol leven te leiden

Kunnen het belang van de economische en sociale rechten beargumenteren om een zinvol leven te leiden

Kunnen aangeven hoe een alternatieve economie zou bijdragen aan een meer zinvol leven

• wederkerigheid: eigen belang en algemeen belang
• essentiële economie (lokale tewerkstelling en productie)
• …

Kunnen de (im)materiële  waarde van dingen aangeven en toelichten

• geld als statussymbool
• …

Kunnen de (im)materiële  waarde van dingen beargumenteren

• Maakt geld gelukkig?
• Hoeveel geld maakt gelukkig? 
• …

Kunnen de (im)materiële  waarde van dingen kritisch bevragen 

• Is zuinigheid (sparen) een deugd? 
• Wat is gul zijn?
• Wat is spilzucht? 
• Een job als onderdeel van je levensplan?
•  …

Kunnen het belang van economische en sociale kinderrechten aangeven om een zinvol leven te leiden

Kunnen het belang van de economische en sociale rechten beargumenteren om een zinvol leven te leiden

Kunnen aangeven hoe een alternatieve economie zou bijdragen aan een meer zinvol leven

- wederkerigheid: eigen belang en algemeen belang

- essentiële economie (lokale tewerkstelling en productie)

- …

Kunnen de (im)materiële  waarde van dingen aangeven

- geld als statussymbool

- maakt geld gelukkig?

- hoeveel geld maakt gelukkig?

- …

Kunnen de (im)materiële  waarde van dingen beargumenteren

- geld als statussymbool

- maakt geld gelukkig?

- hoeveel geld maakt gelukkig?

- …

Kunnen het kritisch denken toepassen

• feiten, meningen, argumenten herkennen
• …

Kunnen het kritisch denken toepassen

• drogredenen herkennen en benoemen
• …

Kunnen het kritisch denken toepassen 

• vaardigheden van kritisch denken toepassen in gespreksvoering
• kunnen de kritische theorie (Frankfurter Schule) situeren en enkele centrale vertegenwoordigers bespreken
• …

Kunnen uitleggen wat de grootste verschillen zijn tussen wetenschap en pseudowetenschap 

• astrologie
• homeopathie
• complot-denken
• …

Kunnen kritisch verschillende informatiebronnen onderzoeken en uitleggen hoe wetenschappelijke kennis wordt opgebouwd 

• de wetenschappelijke onderzoeksmethode
• onderzoekend leren
• …

Kunnen wetenschap en pseudowetenschap vergelijken

Ontwikkelen vaardigheden in kritisch denken, waarbij ze leren om informatie te analyseren en te beoordelen op basis van bewijs en logica, in plaats van op meningen of vooroordelen

Leren hoe ze wetenschappelijke en niet-wetenschappelijke beweringen kritisch kunnen onderzoeken, waarbij ze feiten van fictie onderscheiden

Kunnen zich een beeld vormen van de mogelijkheden en obstakels in geavanceerde wetenschappelijke onderwerpen 

• AI   
• eugenetica
• ruimteonderzoek
• a.d.h.v. science fiction-ideeën
• …

Passen hun kennis toe in praktische situaties, waarbij ze leren hoe wetenschap kan worden gebruikt om problemen op te lossen en nieuwe inzichten te verkrijgen

• GGO’s als oplossing voor hongersnood? 
• organen kweken uit cellen?
• klonen van huisdieren?
• … 

Leren oordelen over het (nut) van wetenschappelijke ontdekkingen/vooruitgang en deze af te wegen tegen ethische waarden

Kunnen de wetenschappelijke methode(n) herkennen

• centrale concepten als hypothese, experiment, …
• wetenschap en bijgeloof vergelijken 
• …

Kunnen de wetenschappelijke methode(n) uitleggen

• verificatie, falsificatie
• …
  

Kunnen de wetenschappelijke methode(n) toelichten

• wetenschapsfilosofie, onderzoekstradities
• …

Kunnen wetenschap en religie vergelijken

Kunnen natuur-, sociale- en menswetenschap(en) vergelijken

Kunnen het kritisch denken toepassen

• feiten, meningen, argumenten herkennen
• …

Kunnen het kritisch denken toepassen

• drogredenen herkennen en benoemen
• …
  

Kunnen het kritisch denken toepassen 

• vaardigheden van kritisch denken toepassen in gespreksvoering
• …
  

Kunnen uitleggen wat de grootste verschillen zijn tussen wetenschap en pseudowetenschap 

• astrologie
• homeopathie
• complot-denken
• …

Kunnen kritisch verschillende informatiebronnen onderzoeken hoe wetenschappelijke kennis wordt opgebouwd 

• de wetenschappelijke onderzoeksmethode
• onderzoekend leren
• …

Kunnen wetenschap en pseudowetenschap vergelijken

Ontwikkelen vaardigheden in kritisch denken, waarbij ze leren om informatie te analyseren en te beoordelen op basis van bewijs en logica, in plaats van op meningen of vooroordelen

Leren hoe ze wetenschappelijke en niet-wetenschappelijke beweringen kritisch kunnen onderzoeken, waarbij ze feiten van fictie onderscheiden

Leren een beeld te vormen van de mogelijkheden en obstakels in wetenschappelijke ontwikkelingen, bijvoorbeeld:

• ruimtereizen 
• artificiële intelligentie
• …

Passen hun kennis toe in praktische situaties, waarbij ze leren hoe wetenschap kan worden gebruikt om problemen op te lossen en nieuwe inzichten te verkrijgen

• GGO’s als oplossing voor hongersnood? 
• organen kweken uit cellen?
• klonen van huisdieren?
• …
  

Leren oordelen over het (nut) van wetenschappelijke ontdekkingen/vooruitgang en deze af te wegen tegen ethische waarden

Kunnen de wetenschappelijke methode(n) toelichten

• wetenschappelijke meningsverschillen
• …

Kunnen het kritisch denken toepassen

• feiten, meningen, argumenten herkennen
• …

Kunnen het kritisch denken toepassen

• drogredenen herkennen en benoemen
• …
  

Kunnen het kritisch denken toepassen 

• vaardigheden van kritisch denken toepassen in gespreksvoering
• …
  

Kunnen uitleggen wat de grootste verschillen zijn tussen wetenschap en pseudowetenschap 

• astrologie
• homeopathie
• complot-denken
• …

Kunnen kritisch verschillende informatiebronnen onderzoeken hoe wetenschappelijke kennis wordt opgebouwd 

• de wetenschappelijke onderzoeksmethode
• onderzoekend leren
• …

Kunnen wetenschap en pseudowetenschap vergelijken

Ontwikkelen vaardigheden in kritisch denken, waarbij ze leren om informatie te analyseren en te beoordelen op basis van bewijs en logica, in plaats van op meningen of vooroordelen

Leren hoe ze wetenschappelijke en niet-wetenschappelijke beweringen kritisch kunnen onderzoeken, waarbij ze feiten van fictie onderscheiden

Leren een beeld te vormen van de mogelijkheden en obstakels in wetenschappelijke ontwikkelingen, bijvoorbeeld:

• ruimtereizen 
• artificiële intelligentie
• …