Democratie

Democratie werkt vandaag via een systeem van representatieve democratie dat georganiseerd wordt als een ‘beschaafd conflict’ tussen ‘vertegenwoordigers’ van de bevolking die zich ideologisch groeperen en positioneren als politieke partijen. Het beschaafd conflict speelt daarbij niet alleen tussen meerderheid en oppositie, maar ook tussen die politieke partijen onderling. Bij verkiezingen duidt het volk aan welke (leden van die) politieke partijen zij als hun vertegenwoordigers in die meerderheid wensen _{[G. MESKENS]}.

In een parlementaire democratie hebben alle burgers inspraak en daarvoor is een bestuur nodig dat goed op de hoogte is van alle behoeften en verlangens van deze burgers. Burgers hebben de mogelijkheid om te (zichzelf te laten) regeren door middel van vertegenwoordigers. Natuurlijk wordt het geven en nemen (alleszins een poging daartoe), maar dan wel in vrijheid, gelijkheid en solidariteit. De verschillende politieke strekkingen hebben allemaal hun eigen accenten en daarbij ook hun eigen ideeën over eisen van en aan democratische burgers. De één zoekt het meer in aanpassen, de ander in kansen benutten, weer een ander in solidariteit of in duurzaamheid nastreven in plaats van economisch gewin.  

Filosofen als Jürgen Habermas en John Rawls menen dat het doel van de democratie is om consensus te creëren, die mogelijk is als mensen afstand doen van de eigen belangen en denken als rationele wezens. Chantal Mouffe daarentegen stelt met het  concept van agonistisch pluralisme een andere denkwijze over democratie voor. Hoewel we allemaal de voorkeur geven aan een conflictloze maatschappij, moeten we ruimte geven aan de mogelijkheid tot conflict en daarvoor een arena creëren waarin verschillen met elkaar geconfronteerd kunnen worden. Enkel dan geven we mensen daadwerkelijk (politieke) vrijheid. Volgens Mouffe moet het democratisch proces deze arena verschaffen _{[naar de definitie op wikipedia.org]}.

Humanisten vinden het geïnformeerd burgerschap, waarbij burgers leren hun overtuigingen beredeneerd weer te geven en te beargumenteren, van cruciaal belang voor de democratie.