Identiteit

Het begrip identiteit is afgeleid van het Latijnse idem dat ‘hetzelfde’ betekent. Identiteit als psychologisch begrip verwijst naar het constante in je persoonlijkheid. Het heeft een kennisaspect (zelfkennis), maar ook een affectief, een gevoel over jezelf.

We zijn veel meer dan de identiteitsgegevens op onze identiteitskaart. We zijn ook zoon of dochter, vriend of vriendin, rijk of arm, hebben een welbepaalde huidskleur en we hebben nog talloze andere eigenschappen, ervaringen, overtuigingen en eigenaardigheden die ons maken tot wie we zijn. Sommige van deze kenmerken staan min of meer vast, andere veranderen.

Maar wie ben je eigenlijk als sommige van je kenmerken veranderen? De oude of de veranderde persoon? Of als je je de ene keer zus gedraagt en de volgende dag heel anders, wie ben je dan echt of wie of wat wil je echt zijn? Deze vragen worden ook wel identiteitsvragen genoemd, omdat ze gericht zijn op wat er in ons gelijk blijft hoewel we continu veranderen.

Voor een deel kunnen we deze vragen beantwoorden met behulp van ons zelfbeeld (kennis en ideeën over onszelf, zie ZELFBEELD), maar identiteit is behalve kennis ook een gevoel over jezelf. Dit identiteitsgevoel zorgt voor de ervaring van jezelf als een unieke persoon met innerlijke samenhang die zich herkenbaar onderscheidt van anderen.

Erikson ziet het verwerven van een gevoel van identiteit als de belangrijkste taak van adolescenten, juist omdat er zoveel voor ze verandert. Hij onderscheidt vier aspecten aan het gevoel van identiteit:

1. Het besef van continuïteit

2. Het besef van herkenning en erkenning

3. Het besef van innerlijke vrijheid in afhankelijkheid (bij het besef van vrijheid gaat het om de innerlijke vrijheid die je kunt ervaren; de ruimte die je in je hoofd creëert, ondanks beperkingen die altijd wel een rol spelen). Dat besef kan alleen ontstaan als je je eigen beperkingen en mogelijkheden in relatie tot de wereld accepteert.

4. Het besef van een zinvolle toekomst

De ontwikkelingspsycholoog Dan McAdams stelt het thema van de narratieve identiteit centraal _{[J. DOHMEN]}. Verhalen bieden een ordening van ons verleden, heden en toekomst, zodat we onszelf en elkaar beter kunnen begrijpen.

‍