Woke

Woke staat voor een gescherpt gevoel voor (on)rechtvaardigheid. _{[W. WEYNS]} Woke is geen duidelijk afgebakende beweging met erkende leiders of vertegenwoordigers, toch is er iets dat woke-denkers verbindt: ‘de strijd voor sociale rechtvaardigheid.’

Net als de eerdere bewegingen zoals de arbeiders¬beweging en het feminisme, vragen woke-aanhangers zich af hoe we recht en onrecht moeten opvatten. Maar nieuw aan woke is dat de beweging het liberale denken fundamenteel aanvecht. In plaats van de nadruk te leggen op het onderscheid tussen sociale klassen, zoals in het marxisme, legt de woke-beweging de nadruk op het onderscheid tussen zwart en wit. ‘witheid’ wordt telkens aangehaald om de ongelijkheid tussen groepen te verklaren en te bestrijden. Wit staat binnen de woke-beweging voor een heersersmentaliteit; witte mensen eigenen zich van alles toe en mensen van kleur zijn altijd de dupe.

Onder het mom van woke wordt óók een selectieve reconstructie gemaakt van de geschiedenis. Slavernij wordt bijvoorbeeld al snel geschaard onder de koloniale geschiedenis, terwijl slavernij niet daar voor het eerst is uitgevonden en ingevoerd. Het klopt niet dat de witte Europeaan door de hele geschiedenis heen alle andere mensen aan zich heeft onderworpen. Dat is een te simpele reconstructie van de geschiedenis. Wat je wél kunt zeggen is dat kolonisatie heeft geleid tot (structurele) onrechtvaardigheid.

Witheid verwijst niet alleen naar kleur, maar staat ook symbool voor de ervaring van onderdrukking. Onder het mom van niet-wit zijn, niet tot de meerderheid behoren, kun je mensen mobiliseren die vanuit hun groep ook onderdrukking ervaren. Maar gemarginaliseerde groepen lijden allemaal op een eigen specifieke manier onder de ‘witte’ meerderheid en laten zich op termijn moeilijk binnen één kader verzamelen.

Woke is daarom niet zozeer een revolutionaire beweging die een sluitende verklaring heeft gevonden voor alle ongelijkheid. ‘Het is een culturele kuur – een beweging die zich buigt over kwetsuren die minderheden decennialang zijn bezorgd’. De beweging heeft ook een therapeutisch effect. Het gaat om de omgang met opgekropte vernederingen en eigenwaarde verkrijgen. _[W. WEYNS]

Zowel de voor- als tegenstanders van woke proberen mensen en het onrecht waaronder ze lijden te veel in abstracties te vatten, maar de strijd om rechtvaardigheid vraagt om concrete casuïstiek en objectieve nuanceringen en is niet te vatten in algemeenheden.

‍