Negatieve versus positieve vrijheid
Negatieve vrijheid: vrijheidsconcept waarbij vrijhoud wordt begrepen vanuit de afwezigheid van twee soorten oorzaken. (1) de extern bepaalde onvrijheid door verboden, dreigingen of manipulatie door anderen of de overheid en (2) interne vrijheid belemmerende of vernietigende factoren, zoals fysieke en geestelijke handicaps, verslaving of psychiatrische aandoening.
Positieve vrijheid: de politieke opvatting dat de staat niet alleen negatief rechten (op bijvoorbeeld eigendom) moet beschermen, maar ook positief actie moet ondernemen om mensen zichzelf te laten verwerkelijken. Bij Isaiah BERLIN wordt ‘positieve vrijheid’ kritisch behandeld en radicaal begrepen vanuit een nationalistisch of communistisch ingerichte overheid die de burger ‘dwingt’ om zijn ‘ware identiteit’ [die van het ‘volk’ of de ‘natie’] te ontdekken en te realiseren. In recentere tijden wordt het begrip positiever geduid als het normatieve idee dat de (liberale) overheid inkomens- en kansengelijkheid moet bevorderen om alle burgers in staat te stellen volwaardig een eigen en fatsoenlijk leven te leiden.