Pluralisme

Ideaaltypisch, kan je twee vormen van pluralisme onderscheiden: passief en actief pluralisme.

Passief pluralisme is het respect en de verdraagzaamheid tegenover andere opvattingen en praktijken. Dit passief pluralisme leidt echter veelal tot onverschilligheid. Het voedt een cultuur waarin verschillende groepen naast mekaar, op eilandjes, leven.

Actief pluralisme daarentegen leert mensen op een actieve manier, in dialoog en via gedeelde ervaringen, om te gaan met de onvermijdelijke diversiteit van andere culturen en godsdiensten. Actief pluralisme staat voor een samenleving die ruimte biedt aan uiteenlopende levens- en wereldbeschouwingen, die actief kunnen worden uitgedragen, maar die nooit aan anderen mogen worden opgedrongen.

Een pluralistische samenleving moet ruimte bieden aan de beleving van diversiteit. Daarbij kan men dus in zekere zin niet anders dan zowel ‘oude’ als ‘nieuwe’ systemen van zingeving bestendigen – wat uiteraard niet uitsluit dat men de bijhorende regels en het feitelijke gedrag kritisch bekijkt en/of ook op een persoonlijke, creatieve manier omgaat met deze referentiekaders en elementen uit de tradities.

Wat in een proces van pluralisering helaas vaak verloren lijkt te gaan, is de kritische zin ten aanzien van zichzelf. Men wordt soms nogal snel ‘vooringenomen’ of slaagt er niet in op een eerlijke manier naar zichzelf te kijken. Aan de basis van deze vorm van blindheid, ligt veelal het gebrekkige besef omtrent de feitelijke pluraliteit van de eigen identiteit (die steeds een samengestelde identiteit is).

‍